سخنرانی شهردار تهران در سمینار نهایی جایكا

سخنرانی شهردار تهران

اهمیت خطر زلزله در كشور ما با شدت یافتن روند توسعه كشور، گسترش شهری، تمركز جمعیت و سرمایه‌های مادی و معنوی و افزایش آسیب‌پذیری این سرمایه‌ها در پهنه‌ لرزه خیز ایران امروزه بیشتر درك می‌شود. رویداد زلزله‌های شدید در این گستره پهناور پدیده جدیدی نیست و از سده‌ها و هزاره‌های پیش هر از چندی رخ داده‌است. لیكن طی سالهای اخیر است كه وسعت آسیب‌ها توجه مسئولان و مردم را بیش‌ از پیش به‌خود جلب كرده است.

قرارگیری تهران در یك پهنه لرزه خیز و اهمیت این شهر در ابعاد گوناگون بر همگان روشن است. برپایه مطالعات و تحقیقات صورت گرفته، میزان تلفات جانی و خسارات مالی ناشی از رویداد زلزله‌ای با بزرگای نسبتاً بالا در تهران، بسیار  فراتر از آنچه در شهرهای مشابه در كشورهای پیشرفته و در عین حال لرزه‌خیز مانند ژاپن و كشورهای اروپایی مشاهده می‌‌گردد، خواهد بود. تبعات منفی ناشی از رویداد یك زلزله بزرگ به ویژه در مناطق شهری به قدری است كه می‌تواند زمینه ساز تغییر و تحولات عمیق اجتماعی، اقتصادی و سیاسی گردد.

وسعت و جمعیت زیاد تهران و مركزیت آن می تواند فجایع غیر قابل پیش بینی را به دنبال آورد و پیامدهای ناشی از زلزله را چندین برابر نماید. با عنایت به واقعیت لرزه خیز بودن گستره تهران با وجود گسل‌های فعال و شواهد تاریخی در منطقه، آسیب پذیری تهران در برابر رویداد زلزله شدید، غیر قابل انكار است.

مدیریت كلانشهرها به‌ویژه در زمینه‌های عمرانی، نه تنها باید آنچه را موجود است نگهداری و با كارآیی مطلوب مورد بهره‌برداری قرار دهد، ‌بلكه با سرعتی حداقل معادل رشد جمعیت، توسعه شهر و افزایش فعالیت‌ها، به پاسخگویی نیازها پرداخته و با گام‌هایی سریع‌تر و بلندتر بر مشكلات پیشی گرفته و آینده‌ای روشن را از خلال ابهامات و تنگناهای امروزین جستجو نماید. انجام این امر نیاز به تجدید نظر در قوانین و ضوابط موجود و تعیین حدود وظایف و مسئولیت‌های سازمان‌های ذیربط و چگونگی تقسیم كار بین آنها و تهیه طرحهای جامع و تفصیلی با محور قراردادن جنبه‌های زیست محیطی و مطالعات ریز‌پهنه‌بندی لرزه‌ای دارد و فقط با هماهنگی و همكاری جمعی و یافتن ساز وكارهای مشاركت مردمی می‌توان به این مهم دست یافت و دارای شهری سالم و نسبتاً مقاوم بود.

در راستای كاهش آسیب‌پذیری شهر تهران، قبل از هرگونه برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری، لازم بود تصویر روشنی از رویداد احتمالی زلزله و عواقب ناشی از آن در این شهر به‌دست آید و برای نیل به این هدف، پروژه ریز پهنه‌بندی لرزه‌ای تهران بزرگ در دستور كار مركز مطالعات زلزله و زیست محیطی تهران بزرگ قرار گرفت. بدین منظور این كار مهم و ضروری با مشاركت آژانس همكاریهای بین‌المللی ژاپن (جایكا) آغاز و به انجام رسید.

مطالعات انجام شده آغاز كار است و برای رسیدن به طرح مقاوم سازی شهر تهران گامهای دیگری نیز باید برداشته شود. در این پروژه پایگاه داده‌های شهری در سامانه اطلاعات جغرافیایی در مقیاس قابل قبول تهیه شد به‌طوری كه این پایگاه می‌تواند مبنای گامهای بعدی از جمله تهیه طرحهای توسعه‌ای، تقویت و بهسازی ساختمانهای ضعیف و فرسوده، طرح مدیریت بحران ناشی از رویداد سوانح طبیعی در شهر تهران و اقدامات دیگر قرار گیرد. داده‌های شهری باید به طور مستمر بهنگام شود تا استفاده بهینه از آنها در راستای برنامه‌ریزی، طراحی و مدیریت شهری هرچه دقیقتر به‌عمل آید.

آخرین زلزله ویرانگر منطقه تهران در سال 1209 هجری خورشیدی روی‌داد كه تهران شهر كوچك و كم جمعیت و فاقد تأسیسات مهم و حیاتی بود. اینك باید برای رویارویی با این رویداد كه در كلانشهری چون تهران فعلی با جمعیت چند میلیونی و تأسیسات مهم حیاتی امكان وقوع دارد خود را آماده نماییم. مطالعات حاضر تصویری از میزان نسبی آسیب‌پذیری مناطق مختلف شهر را مجسم می‌نماید و این امكان را به‌وجود می‌آورد تا با اولویت‌بندی منطقی، طرحها و برنامه‌های كاهش آسیب‌پذیری را اجرا نماییم.

از آنجا كه مقاوم سازی شهری مانند تهران كاری نیست كه در كوتاه مدت و به‌ آسانی صورت گیرد ضرورت دارد از مشاركت مردم به معنای واقعی استفاده گردد.

ما باید بتوانیم فرهنگ بهسازی و تقویت ساختمانهای فرسوده و ضعیف قدیمی را به گونه‌ای در جامعه تقویت كنیم تا مردم به‌صورت خود جوش نسبت به این مهم اقدام كنند و در این راه به سرمایه‌گذاری بپردازند.

شایسته است از جناب اقای كرباسچی شهردار وقت تهران، كه مقدمات اجرای این پروژه مهم در زمان و با پشتیبانی ایشان فراهم گردید سپاسگذاری نماید. همچنین لازم می‌داند، از مركز مطالعات زلزله و زیست محیطی تهران بزرگ كه پیشگام و طرف ایرانی این پروژه بوده و از آژانس همكاریهای بین‌المللی ژاپن (جایكا) كه طرف ژاپنی در اجرای آن بوده است، تشكر و قدردانی نماید. از همكاری كلیه وزارتخانه‌ها، سازمانها، شهرداریهای مناطق و مؤسساتی كه در گردآوری داده‌های اولیه، مركز فوق و گروه‌ مطالعاتی جایكا را یاری نمودند نیز صمیمانه سپاسگزاری می‌نماید.

 مرتضی الویری

شهردار تهـران